Αχ, πως τρώνε οι τύψεις μετά από ένα “ξεστράτισμα”…! Δεν είναι ασυνήθιστο θέμα στο αγαπημένο μου γραφείο στην Αγία Παρασκευή. Και υποψιάζομαι ότι όσο οικείο είναι για μένα το θέμα των τύψεων, άλλο τόσο γνώριμο μπορεί να είναι για κάποιους από εσάς.
Γενικά, ένας διαιτολόγος που έχει σκοπό να σε οδηγήσει να αισθανθείς πιο άνετα σε σχέση με το φαγητό, θα σε προτρέψει να αποβάλεις τις τύψεις. Κι υπάρχει μια πολύ καλή λογική πίσω από αυτό!! Το φαγητό χρειάζεται να απενοχοποιηθεί, με την έννοια ότι δεν είναι μια “κακή πράξη”. Ακόμα κι αν μπορεί κάποιες φορές να γίνεται με υπερβολή.
Ωστόσο, δίνοντας κι εγώ μια τέτοια κατεύθυνση στα άτομα με τα οποία συνεργάζομαι, ξεκίνησα να σκέφτομαι γύρω από αυτό… Άρχισε να μου ακούγεται σαν την… υποστηρικτική στάση του στυλ: “έλα μην κλαις…” ή του “μην το σκέφτεσαι…”!
Κάτι δεν μου κούμπωνε καλά σε αυτή τη προτροπή. Μπήκα, λοιπόν, σε διαδικασία αναθεώρησης αυτής της συμβουλής. Έτσι, προσπάθησα να καταλάβω πως ή από τι προκύπτουν οι τύψεις. Έρχονται σαν ετεροχρονισμένες υπενθυμίσεις των συνεπειών που έχουν οι πράξεις σου. Θέλουν να σου πουν, ότι “δεν έπρεπε να το κάνεις αυτό, γιατί τώρα ή στο μέλλον θα σου συμβεί κάτι ανεπιθύμητο”. Δεν μου φαίνεται παράλογο…!
Είναι μια εσωτερική διαδικασία “ζυγίσματος” των αποφάσεων που παίρνεις, σε σχέση με το τι ενδέχεται να συμβεί στη συνέχεια. Μια σχέση “αιτίου-αποτελέσματος”, που λέμε και στη έρευνα. Άρα, δεν συμβαίνει τίποτα παραπάνω στο μυαλό σου, από μια σύνδεση δύο σχετιζόμενων γεγονότων. “Θα φάω πολύ” άρα “θα πάρω βάρος”. Μικρή παρένθεση: πράγματι στα απλά υπολογιστικά μαθηματικά της διαιτολογίας κι εμείς έτσι το προσεγγίζουμε και το ονομάζουμε “θετικό ενεργειακό ισοζύγιο”.
Μήπως πρόκεται για κάτι πέρα από τις “τύψεις”;
Το πρόβλημα, λοιπόν, σκέφτηκα δεν πρέπει να είναι στα παραπάνω λογικά συμπεράσματα. Εκτός κι αν έχεις υποπέσει σε αβάσιμες συνδέσεις. Για παράδειγμα: πίνω 500 ml νερό και είμαι 500 γρ. παραπάνω στη ζυγαριά, επομένως “πάχυνα”. Αυτό που δημιουργεί τη δυσκολία στη διαχείριση των τύψεων ίσως είναι ο τρόπος με τον οποίο το εκφράζεις προς τον εαυτό σου. Σα να του τη φύλαγες για όταν θα κάνει κάτι λάθος.
- Να είδες… έφαγες 3 κομμάτια παστίσιο και τώρα θα παχύνεις… Αφού θέλεις να αδυνατίσεις, γιατί καταστρέφεις την προσπάθεια; Πάντα έτσι δεν κάνεις όμως; Ένα βήμα μπρος και πέντε πίσω. Γι' αυτό είσαι έτσι όλα αυτά τα χρόνια, χοντρός/ή. Δεν σου αξίζει κάτι καλύτερο, γιατί πάντα θα είσαι λιγότερος/η των προσδοκιών.
Χμμμμμ… Έχω κι εγώ μιλήσει έτσι στον εαυτό μου (ίσως για θέματα που δεν αφορούν στο βάρος μου) και αισθανόμουν πολύ άσχημα μετά… Θυμωμένη και ματαιωμένη. Χωρίς καμία διάθεση και κίνητρο να αλλάξω τρόπο διαχείρισης αυτού που δεν μπόρεσα να φέρω εις πέρας.
Αλλαγή στρατηγικής
Αντ’ αυτού, του “κατσαδιάσματος”, ίσως χρειάζεται μια διαφορετική προσέγγιση. Για αρχή, θα πρότεινα να αποδεχτείς τις τύψεις σου και να μην προσπαθείς να τις διώξεις. Το ότι υπάρχουν, σημαίνει ότι ενδιαφέρεσαι για τη διαδικασία στην οποία βρίσκεσαι! Τι λες γι’ αυτό;
Στη συνέχεια, θα ήταν χρήσιμο να δεις πως μιλάς στον εαυτό σου. Πως τον χαρακτηρίζεις; Τι είναι αυτό που φοβάσαι ότι θα συμβεί όταν δεν δρας με έναν επωφελή τρόπο για το στόχο που έχεις θέσει; Κι επιπλέον, μπορείς να δεις πως σου απαντάει το κομμάτι του εαυτού σου που χρειάζεται να αμυνθεί στις κατηγορίες;
Να τι θα μπορούσες να πεις, με το ίδιο νόημα, αλλά χωρίς να βιώνεις τον θυμό της απογοήτευσης στην προηγούμενη ένταση:
- Τρία κομμάτια παστίτσιο! Πω-πω… Πολύ φαγητό με βάση αυτά που έχω υπόψη. Δεν βοήθησα σήμερα στο να κρατήσω πιο μετριασμένο το φαγητό μου. Πολύ πιθανό να έχει συνέπεια στη μέτρηση που θα κάνω την επόμενη φορά που θα ανέβω στη ζυγαριά.
Παρατηρώ ότι είναι κάτι που μου συμβαίνει αρκετά συχνά ______________ (τελευταία / όταν πιέζομαι / όταν χαλαρώνω κ.ο.κ.). Με ____________ (στεναχωρεί / θυμώνει / απογοητεύει κ.ο.κ.) ότι συμβαίνει με τέτοια συχνότητα, γιατί πιστεύω ότι δεν με προχωράω προς το στόχο* που έχω θέσει.
Και τώρα που το σκέφτομαι, υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα στόχων που δεν έχω πετύχει στη ζωή μου. Μάλλον, γι' αυτό με φοβίζει το ενδεχόμενο μιας νέας αποτυχίας. Με θυμώνει το τι σημαίνει αυτό για τις δυνατότητές μου, γιατί δεν πιστεύω ότι μπορώ να αποδείξω ότι είμαι πιο ικανός/ή.
Οι δυνατότητες μας… Δε στερεύουν! Πίστεψέ με! Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι -αρκετά συχνά- δεν έχεις την υπομονή να δουλέψεις, παίρνοντας το χρόνο που χρειάζεται το μυαλό και το σώμα σου για να συνεργαστούν. Έτσι έχεις μάθει από το περιβάλλον** σου. Και ορισμένες φορές σου φαίνεται βουνό και άθλος να τα βάλεις με αυτό.
Τρία σημεία πριν το κλείσιμο:
Για να σε αφήσω να προβληματιστείς γύρω από τις πολύτιμες τύψεις σου, να κάνω μόνο τρεις συμπληρωματικές παρατηρήσεις:
- *στόχοι ποσοτικοί (π.χ. μείωση σε κιλά ή χρονικό περιθώριο που έχεις θέσει) είναι αρκετά πιθανό να δημιουργούν μια στενή θηλιά. Αντίθετα, στόχοι ποιοτικοί (π.χ. στρατηγικές που κάνεις όταν νιώθεις ότι χάνεις το παιχνίδι, πιθανές εναλλακτικές, μεθοδική προσέγγιση κ.ά.) είναι συνήθως λιγότερο “επιθετικοί” μηχανισμοί.
- Είναι οκ να παλέψεις με τον εαυτό σου κάπου-κάπου, μιλώντας του πιο αυστηρά. Ακόμα κι αν έχεις πάρει απόφαση να τον ακούς καλύτερα. Δεν είναι πισωγύρισμα. Αρκεί να είσαι εκεί για να δεις/ακούσεις από πραγματική ανάγκη: “γιατί τόση αγανάκτηση / απογοήτευση;”
- Το **περιβάλλον σου, δηλαδή η κοινωνία, οι συνθήκες που ζεις και οι άνθρωποι που συναναστρέφεσαι (και του καθενός από εμάς), πάντα θα σου θέτει ένα πλαίσιο. Αυτό, πολλές φορές είναι χρήσιμο και άλλοτε σου δημιουργεί εμπόδια. Τη λαϊκή ρήση “think outside the box” (σκέψου έξω από το κουτί), την έχεις υπόψη; Με αυτό κατά νου, όποιο πλαίσιο (box) και να σου υποδεικνύει το (υγιές) περιβάλλον σου, μπορείς να το κάμψεις -εφόσον δεν βλάπτεις κάποιον άλλον.
Αν αυτά που διάβασες σου κέντρισαν το ενδιαφέρον και άγγιξαν κάτι ξεχασμένο, βρες ένα ειδικό που να σου μιλήσει με αντίστοιχο τρόπο. Κάνε μια δυνατή και ανθεκτική συνεργασία, για όσο χρειαστεί(ς).